ΚΑΪΝΑ

Η Κάινα είναι χτισμένη σε υψόμετρο 226 μέτρων στο δυτικό άκρο των υψωμάτων του Βάμου, σε πλαγιά που κοιτάει νότια προς την κοιλάδα του Βρυσιανού. Η ονομασία του χωριού πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία πόλη Καίνος ή Καινώ που υπήρχε στην περιοχή, ονομασία που εξελίχθηκε με την πάροδο του χρόνου σε Καϊνώ και Κάινα. Η παλαιότερη καταγεγραμμένη αναφορά στο χωριό γίνεται σε συμβόλαιο του 1301 ως Gayna, η οποία αναφέρεται ότι ήταν φέουδο του Λέοντα Γαβαλά που υπαγόταν στην τούρμα Ψυχρού, όπως ονομαζόταν τότε ο Αποκόρωνας. Το χωριό αναφέρεται ως Caina από τον Barozzi το 1577 και με το ίδιο όνομα από τον Basilicata το 1630.

Το χωριό βρισκόταν παλιά 500 με 800 μέτρα νοτιότερα από τη σημερινή του θέση, σε μια περιοχή που οι ντόπιοι ονομάζουν «παλιά Κάινα». Στα ανατολικά αυτής (δηλαδή νοτιοανατολικά του σημερινού οικισμού) βρίσκεται η συνοικία Πλάτανος, που παλιότερα ονομαζόταν Γενίτσαρη Μετόχι, από το όνομα του αγά των γενιτσάρων που είχε χτίσει εδώ πύργο. Το 1812 δυνάμεις του Χατζή Οσμάν πασά (γνωστού και ως Πνιγάρη) μαζί με χριστιανούς υπό τον Ιωάννη Μουτσάκη (ή Μουτσογιάννη) και τον Ιωσήφ Κωνσταντουδάκη (ή Σήφακα) πολιόρκησαν και κατέστρεψαν τον πύργο του Μεχμέτ Γενίτσαρη, αν και ο ίδιος κατάφερε να διαφύγει στις μαδάρες. Η συνοικία υπέστη εκτεταμένες ζημιές και η Κάινα ξαναχτίστηκε στη σημερινή της τοποθεσία το 1826, αλλά σημειώθηκαν και πάλι συγκρούσεις μέσα και γύρω από το χωριό τον Αύγουστο του 1866 και στις αρχές του 1867.

Λίγο πιο έξω από το χωριό υπάρχουν αρκετές πηγές, όπως αυτή του Ρούτσουνα, απ’ όπου προμηθευόταν νερό ο Γενίτσαρης, και αυτή στο Σωποτό, όπου τον Οκτώβριο του 1944 έγινε σύγκρουση μεταξύ Ελλήνων ανταρτών και Ιταλών στρατιωτών. Έξω από το χωριό υπάρχει επίσης εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Αντώνιο, με τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, ενώ νότια της «εθνικής οδού» υπάρχει ο ναός του Αγίου Φανουρίου, ο οποίος συγκεντρώνει πλήθος προσκυνητών στη γιορτή του (27 Αυγούστου), πολλοί εκ των οποίων έρχονται με τα πόδια από τα Χανιά (27 χιλιόμετρα). Ένα άλλο σημείο ενδιαφέροντος είναι το σπήλαιο Λιθωμένη Κοπέλα στη θέση Κλουμπά, η ονομασία του οποίου λέγεται ότι προέρχεται από μια κοπέλα που είχε αφήσει ελεύθερο το βόδι της και προσπαθούσε να το πιάσει, αλλά δεν το έφτανε. Έχοντας θυμώσει μετά από αρκετές προσπάθειες, η κοπέλα βλαστήμησε. Τότε το έδαφος βούλιαξε και η κοπέλα έπεσε και εγκλωβίστηκε μέσα του μαζί με το βόδι της, όπου απολιθώθηκε και παραμένει έως σήμερα. Πέραν αυτών, η Κάινα είναι επίσης γνωστή για το έθιμο της καμήλας, το οποίο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα. Την ημέρα αυτή οι ντόπιοι κατασκευάζουν ένα ομοίωμα καμήλας και το περιφέρουν στο χωριό, ενώ προσφέρονται νηστίσιμα εδέσματα και τσικουδιά στους επισκέπτες.

Διοικητικά, το χωριό αναφέρεται ως Κάυνα και Γενίτσαρι του Δήμου Φρε το 1881 και το 1900, έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου το 1920 και αυτοτελής κοινότητα το 1928. Το 1999 η Κάινα υπάχθηκε στον ανασυσταθέντα Δήμο Βάμου, μέρος του οποίου παρέμεινε μέχρι το 2010, οπότε και έγινε μέρος του Δήμου Αποκορώνου.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης