ΠΑΪΔΟΧΩΡΙ

Το Παϊδοχώρι βρίσκεται σε υψόμετρο 208 μέτρων στο νότιο άκρο της κοιλάδας του Κοιλιάρη, ανάμεσα σε δύο μικρά φαράγγια, της Σκοτεινής (στα νότια, μεταξύ Πεμονίων και Παϊδοχωρίου) και των Μαχαιρών (στα βόρεια). Η προέλευση της ονομασίας του χωριού δεν είναι γνωστή, αλλά μάλλον σχετίζεται με τον παπά Παΐδη, ιερέα της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου που αναφέρεται στην απογραφή ναών του 1637. Το χωριό δεν αναφέρεται με το σημερινό του όνομα στις απογραφές της Βενετοκρατίας, αλλά τα κτήρια του 16ου και 17ου αιώνα που υπάρχουν σε αυτό μαρτυρούν ότι ήταν ένα από τα πέντε χωριά που ονομάζονταν Πεμόνια ή Πομόνια (Pomogna) και συγκεκριμένα ο οικισμός Pomogna Barbarigo που αναφέρει ο Basilicata το 1630. Κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας χτίστηκε ένας νερόμυλος στον ανατολικότερο παραπόταμο του Κοιλιάρη (σταμάτησε να λειτουργεί το 1880) και η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης, ενώ έγιναν προσθήκες σε αυτήν της Παναγίας, η οποία λέγεται ότι χτίστηκε κατά τη β΄ βυζαντινή περίοδο.

Το χωριό εξακολούθησε να κατοικείται μετά την κατάκτηση της δυτικής Κρήτης από τους Οθωμανούς (1645-1646) και αναφέρεται πρώτη φορά με τη σημερινή του ονομασία στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Paidokhóri, οπότε και κατοικούνταν μαζί με το Νεροχώρι από 10 χριστιανικές και 5 μουσουλμανικές οικογένειες. Το Παϊδοχώρι συμμετείχε ενεργά στις κρητικές επαναστάσεις και εξεγέρσεις του 19ου αιώνα, κατά τις οποίες αναδείχθηκαν αρκετοί άνδρες του, όπως ο Γεώργιος Μάρκου Πανηγυράκης, γιος του οπλαρχηγού Γλυνομάρκου, ο οποίος συμμετείχε στη Μεταπολιτευτική Επανάσταση του 1895-1896 και το 1912 πολέμησε ως εθελοντής στο μέτωπο της Ηπείρου. Άλλα γνωστά τέκνα του χωριού είναι ο Βαρδής Μαραγκουδάκης, ο Ιωάννης Πετρουλάκης (Νικηφορογιάννης), ο Νικόλαος Μαντωνανάκης και ο Κωνσταντίνος Χαβρεδάκης. Οι δύο τελευταίοι εξελέγησαν βουλευτές στη Συνέλευση των Κρητών, ενώ ο Ιωάννης Λιόδης και ο Γεώργιος Πανηγυράκης στην Ελληνική Βουλή. Το Παϊδοχώρι είναι επίσης η γενέτειρα του Γεώργιου Ηρακλή Χαβρεδάκη, ιδρυτή και εκδότη της εφημερίδας «Φωνή του Αποκορώνου». Ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε σημαντικά τον 20ο αιώνα, καθώς πολλοί μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και τη Γερμανία, αλλά οι περισσότεροι απόγονοί τους διατήρησαν τη σχέση τους με το χωριό, το οποίο επισκέπτονται κάθε χρόνο, συνήθως το καλοκαίρι.

Διοικητικά, το Παϊδοχώρι αναφέρεται ως μέρος του Δήμου Φρε το 1881 και το 1900, έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου το 1920 και μέρος της κοινότητας Πεμονίων από το 1925 μέχρι το 1929, οπότε και συστήθηκε διακριτή κοινότητα Παϊδοχωρίου, στην οποία υπάχθηκε και το Νεροχώρι. Το 1997 η κοινότητα Παϊδοχωρίου έγινε μέρος του ανασυσταθέντος Δήμου Φρε, ο οποίος έγινε Δημοτική Ενότητα του Δήμου Αποκορώνου το 2010.

Επιμέλεια & σύνταξη κειμένων: Γιώργος Λιμαντζάκης